နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါ

သတင္းလုိက္ဖတ္ေနရင္း A-H1N1 update ေလးသိျခင္လုိ႔ ဘန္ေကာက္ပုိ႔ကို ကလစ္မိတယ္။ က်န္းမာေရး လုပ္သားမုိ႔ က်န္းမာေရးစာမ်က္နွာေပါ့။ ေတြ႔လုိက္ရတဲ့ သတင္းက လူကုိ အိပ္ခ်င္စိတ္ေပ်ာက္ သြားေစ တယ္။ တရုတ္ႏုိင္ငံမွာ ပုလိပ္ေရာဂါပုိးေၾကာင့္ လူသုံးဦး ေသဆုံးတဲ့သတင္းပါ။ ထုိင္း ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ၀န္ၾကီးဌာနကလည္း သူ႔ျပည္တြင္းမွာ ရွိတဲ့ေလယဥ္ကြင္းမ်ားနဲ႔ နယ္စပ္ေဒသ ၀င္ေပါက္ထြက္ေပါက္ ၆၄ ခုကုိ တပ္လွန္႔ထားပါတယ္။

“နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိး”
ပုလိပ္ေရာဂါလုိ႔ေျပာရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြအတြက္ ေတာ့သိၿပီးရင္းႏွီး ကၽြမ္း၀င္ၿပီးသားလုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ေရာဂါပုိးရွိေနတဲ့ တိရိစာၦန္မ်ား ကေနတဆင့္လူကုိကူးစက္ပ်ံ ႔ႏွ႔ံတာပါ။ Yersinia pestis လုိ႔ေခၚတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေရာဂါပုိးတစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ Y.pestis ဘက္တီးရီးယား ေရာဂါပုိးမႊား မ်ားဟာ ကမၻာ့ေနရာအႏွံ႔အျပားမွာ ရွိေနတတ္ပါတယ္။
Y.pestis ဘက္တီးရီးယားပုိးဟာ ေနအလင္းေရာင္နဲ႔ အပူမွာပ်က္စီးေသဆုံးႏုိင္တယ္ဆုိေပမယ့္၊ ေလထဲမွာ ပ်ံ ႔ႏွ႔ံေနခ်ိန္မွာ တစ္နာရီထက္ အထက္ အသက္ရွင္ရပ္တည္ေနႏုိင္ပါတယ္။
ကူးစက္ပ်ံ ႔ႏွံ႔ျခင္း
နမိုးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိးဟာ ဆုိးရြားျပင္းထန္တဲ့ ပုလိပ္ေရာဂါပုိး တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ Y.pestis ဘက္တီးရီးယားပုိး လူ႔ခႏၥာကုိယ္ အဆုပ္ထဲကုိ ၀င္ေရာက္ကူးစက္ျခင္းေၾကာင့္ ျပင္းထန္ဆုိးရြားျပင္းထန္တဲ့ နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါျဖစ္လာရတာပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ လူတစ္ဦးမွတစ္ဦးကုိ ေလမွတဆင့္ ကူးစက္ပ်ံ ႔ႏွံ႔ ႏုိင္ ပါ တယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားေနသူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အသက္ရႈသြင္း ရႈထုတ္ ျပဳလုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေရာဂါပုိးမႊားေလးေတြဟာ ေလထဲမွာ က်န္ေနခဲ့ၿပီး အျခားတစ္ဦးရႈမိသြားရင္ကူးစက္ပ်ံ ႔ႏွံ႔ျခင္းကုိ ခံရမွာျဖစ္ ပါတယ္။ နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိး ကူးစက္ျခင္းကုိ ခံရသူဟာ ေရာဂါပုိးရွိေသာသူ (သုိ႔) တိရိစာၦန္မ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာရွိၿပီး တုိက္ရုိက္ရႈမိျခင္း၊ ထိေတြ႔မိျခင္းေၾကာင့္အမ်ားကူးစက္မႈျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ Bubonic ပုလိပ္ႏွင့္ Septicemic ပုလိပ္ေရာဂါပုိး ကူးစက္ခံထားရၿပီး မကုျခင္း၊ မသိျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္လည္း ေရာဂါပုိး အဆုပ္အတြင္းသုိ႔ ပ်ံ ႔ႏွ႔ံၿပီး နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိးကုိ ခံစားရႏုိင္ပါတယ္။ (ကလစ္ၿပီး ၾကည့္ရန္)


ေရာဂါလကၡာ
ပထမပုိင္း (သုိ႔) အေစာပုိင္းလကၡာမ်ား အေန ႏွင့္
• ဖ်ားျခင္း၊ ကုိယ္ပူျခင္း
• ေခါင္းကုိက္ျခင္း
• ေမာပန္းႏြမ္းႏြယ္ျခင္း
အဆုပ္ေရာင္ေသာ လကၡာမ်ား လွ်င္ျမန္စြာ ျဖစ္ ေပၚလာ ျခင္းႏွင့္အတူ
• အသက္ရူတုိေတာင္းလာျခင္း၊ ျမန္ လာျခင္း၊ ခက္လာျခင္း၊ ၾကပ္လာျခင္း
• ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း၊ ပ်ိဳ ႔ျခင္း၊ အန္ျခင္း
• ရင္ဘတ္နာျခင္း
• ေခ်ာင္းဆုိးလွ်င္ ေသြး (သုိ႔) သလိပ္ အရည္မ်ား ပါလာျခင္း တုိ႔ျဖစ္သည္။ နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိးသည္ ၂ ရက္မွ ၄ရက္အတြင္း လူ၏ခႏၶာကုိယ္အတြင္းတြင္ ပ်ံ ႔ပြားကူးစက္သည္။ လွ်င္ျမန္စြာ ေဆး၀ါးကုသမႈ မခံယူ လ်င္ အသက္ရူလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ပ်က္စီးျခင္း ႏွင့္သတိလစ္ျခင္းတုိ႔ျဖင့္ လူနာေသဆုံးႏုိင္သည္။
ကာကြယ္ကုသျခင္း
တစ္ကုိယ္ရည္သန္႔ရွင္းေရးႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္သန္႔ရွင္းေရးကုိ အထူးဂရုျပဳ၍ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ မိမိအိမ္ေမြးတိရိစၦာန္မ်ား ကုိစနစ္တက်ေမြးျမဴကုိင္တြယ္ပါ။ ေခြးႏွင့္ေၾကာင္တုိ႔ တြင္ ေလွးမ်ားမရွိေအာင္ တပတ္တခါခန္႔ သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ေပးရမည္။ အစာခြက္မ်ားကုိ သန္႔ရွင္းေအာင္ထားေပး ရမည္။ တိရိစၦာန္မ်ား ေနထုိင္မေကာင္းဖ်ားေနလွ်င္ (သုိ႔) ေသေနလွ်င္ လက္ျဖင့္တုိက္ရုိက္မကုိင္ရ။ အိမ္ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အစားအစာမ်ား ကုိ စနစ္တက်စြန္႔ပစ္ရမည္။ အစားအစာမ်ားကုိ ေသခ်ာေအာင္ဖုံး အုပ္ထား ရမည္။ အင္းဆက္ပုိးသတ္ေဆး မ်ားကုိ အိမ္တြင္း အိမ္ျပင္ ဂရုတစ္စုိက္ ပက္ဖ်န္းေပးရမည္။
- ေခ်ာင္းဆုိး၊ ႏွာေခ်ပါက ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ ဖုံးအုပ္ပါ၊ တစ္႐ႈးစကၠဴသုံးပါက ေသခ်ာစြာစြန္႕ပစ္ပါ၊ ၿပီးလ်င္ လက္ကုိ ဆပ္ျပာသုံး၍ ေရျဖင့္ စင္ၾကယ္စြာေဆးေၾကာပါ (သုိ႕မဟုတ္) အရက္ပ်ံပါသည့္ လက္္ေဆးရည္ျဖင့္ ေဆးေၾကာပါ။

- ေခ်ာင္းဆုိး၊ ႏွာေခ်သည့္အခါ ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ ဖုံးအုပ္စရာ အနီးအနားတြင္ မ႐ွိပါက ပါးစပ္ႏွင့္ ႏွာေခါင္းကုိ လက္ေမာင္းျဖင့္အပ္ၿပီး တတ္ႏိုင္သမွ် ဖုံးအုပ္ပါ။ လက္ႏွင့္တုိက္ရုိက္မထိေစရန္ ေရွာင္ၾကဥ္ရ မည္။
- လူအမ်ား႐ွိရာသုိ႕သြားလ်င္ မ်က္ႏွာဖုံး(Mask) မွန္ကန္စြာ တပ္ဆင္အသုံးျပဳပါ။
နမုိးနီးယား ပုလိပ္ေရာဂါပုိးကုိ ပုိးသတ္ေဆးမ်ားျဖင့္ ၂၄ အတြင္းလွ်င္ျမန္စြာ ကုသေပးရမည္။ အကယ္၍ကုသမႈ မျပဳလုပ္ပါက ၂၄ နာရီအတြင္းပင္လူနာေသဆုံးႏုိင္သည္။ ကာကြယ္ရန္အတြက္ ကာကြယ္ ေဆးမရွိေသးပါ။
Reference
WiKi
CDC
Bang Kok Post
Mayo Clinic